بررسی جامع انواع بدافزارها: تاریخچه، نحوه عملکرد، و زبان‌های برنامه‌نویسی
بدافزارها
در دنیای دیجیتال امروز که امنیت سایبری به یکی از مهم‌ترین موضوعات فناوری اطلاعات تبدیل شده، یکی از چالش‌های امنیتی است. بدافزار (Malware) که ترکیبی از دو واژه “Malicious” (مخرب) و “Software” (نرم‌افزار) است، از مهم‌ترین تهدیدات امنیتی به شمار می‌روند. این برنامه‌های مخرب با اهداف گوناگونی نظیر سرقت اطلاعات، تخریب سیستم‌ها، جاسوسی، اخاذی یا کنترل از راه دور طراحی می‌شوند. در این مقاله، به معرفی انواع بدافزارها، تاریخچه پیدایش آن‌ها، افراد یا گروه‌های سازنده، زبان‌های برنامه‌نویسی مورد استفاده و جزئیات فنی هر نوع خواهیم پرداخت.
تاریخچه بدافزارها
اولین نمونه از بدافزارها در دهه ۱۹۷۰ میلادی ظاهر شدند. یکی از اولین‌ها ویروس “Creeper” بود که در سال ۱۹۷۱ توسط «باب توماس» در مؤسسه BBN Technologies طراحی شد. این ویروس روی سیستم‌های TENEX اجرا می‌شد و تنها کاری که انجام می‌داد، نمایش پیام «I’m the creeper, catch me if you can!» بود.
در پاسخ به این ویروس، «ری تاملینسون» (پدر ایمیل) ویروسی به نام “Reaper” نوشت که اولین آنتی‌ویروس تاریخ محسوب می‌شود.
از دهه ۱۹۸۰ به بعد، با ظهور سیستم‌عامل‌های شخصی و گسترده‌تر شدن شبکه‌ها، بدافزارها نیز پیشرفته‌تر شدند و وارد فازهای پیچیده‌تری از نظر فنی و اهداف شدند.
دسته‌بندی انواع بدافزار
- ویروس‌ها (Viruses)
نحوه عملکرد: ویروس‌ها برنامه‌هایی هستند که خود را به فایل‌ها یا برنامه‌های دیگر متصل می‌کنند و هنگام اجرای آن‌ها فعال می‌شوند. آن‌ها اغلب فایل‌ها را خراب کرده یا داده‌ها را تغییر می‌دهند.
سال ابداع : ۱۹۸۶ نمونه شناخته‌شده: ویروس Brain
مخترع : برادران پاکستانی به نام «باسیت» و «امجد فاروق علوی»
زبان برنامه‌نویسی: Assembly و C
جزئیات : ویروس Brain به عنوان اولین ویروس PC شناخته می‌شود که بوت سکتور فلاپی‌دیسک را آلوده می‌کرد.
- کرم‌ها (Worms)
نحوه عملکرد: کرم‌ها مشابه ویروس‌ها هستند اما برای تکثیر نیازی به فایل میزبان ندارند. آن‌ها به صورت مستقل در شبکه گسترش می‌یابند.
سال ابداع: ۱۹۸۸
نمونه شناخته‌شده: Morris Worm
مخترع: رابرت تاپان موریس (Robert Tappan Morris)
زبان برنامه‌نویسی: C
جزئیات: این کرم باعث کاهش شدید سرعت اینترنت شد و آسیب گسترده‌ای به سرورها وارد کرد.
- تروجان‌ها (Trojans)
نحوه عملکرد: تروجان‌ها خود را به عنوان برنامه‌های مفید یا قانونی معرفی می‌کنند اما در واقع اهداف مخربی مثل سرقت اطلاعات یا ایجاد دسترسی پنهانی دارند.
سال ابداع: به صورت گسترده از دهه ۱۹۹۰
زبان برنامه‌نویسی: C++, Delphi, Python
جزئیات: معروف‌ترین تروجان‌ها شامل Zeus (برای سرقت اطلاعات بانکی) و Emotet هستند.
- باج‌افزارها (Ransomware)
نحوه عملکرد: فایل‌های سیستم را رمزنگاری کرده و از کاربر درخواست باج می‌کنند تا قفل فایل‌ها باز شود.
سال ابداع: اولین مورد در ۱۹۸۹ به نام AIDS Trojan
مخترع: دکتر Joseph Popp
زبان برنامه‌نویسی: در ابتدا Pascal، نسخه‌های جدیدتر با C++, Python, Go
نمونه شناخته‌شده: WannaCry (2017)
جزئیات: WannaCry بیش از ۲۰۰ هزار سیستم در ۱۵۰ کشور را آلوده کرد.
- جاسوس‌افزار (Spyware)
نحوه عملکرد: این نوع بدافزارها فعالیت‌های کاربر را زیر نظر می‌گیرند و اطلاعات حساس مانند رمز عبور، فعالیت‌های اینترنتی، و داده‌های مالی را به مهاجم می‌فرستند.
سال ابداع: مشخص نیست، اما محبوبیت آن در اوایل دهه ۲۰۰۰ افزایش یافت.
زبان برنامه‌نویسی: C++, Visual Basic
نمونه: FinFisher، Pegasus (پیشرفته‌ترین جاسوس‌افزار موبایل)
- روت‌کیت‌ها (Rootkits)
نحوه عملکرد: برای پنهان‌سازی وجود سایر بدافزارها یا ایجاد دسترسی مخفی به سیستم استفاده می‌شوند.
سال ابداع: از اوایل دهه ۱۹۹۰
زبان برنامه‌نویسی: C و Assembly
جزئیات: Rootkitها اغلب به‌صورت ماژول‌های کرنل یا درایورهای جعلی نصب می‌شوند.
- ابزارهای ت بلیغاتی مزاحم (Adware)
نحوه عملکرد: بدون رضایت کاربر تبلیغات نمایش می‌دهد و گاهی باعث کندی سیستم یا مصرف بیش از حد منابع می‌شود.
زبان برنامه‌نویسی: JavaScript، C#
نمونه‌ها: Fireball (ساخته شده توسط یک شرکت تبلیغاتی چینی)
- کلیدهای فشرده شده Keyloggers
نحوه عملکرد: کلیدهای فشرده‌شده توسط کاربر را ثبت می‌کند و معمولاً برای سرقت رمزهای عبور و اطلاعات بانکی استفاده می‌شود.
زبان برنامه‌نویسی: Python, C++
جزئیات: اغلب به‌صورت مخفیانه همراه تروجان‌ها نصب می‌شود.
زبان‌های متداول برای توسعه بدافزارها
برخی از زبان‌هایی که بیشترین استفاده را در توسعه بدافزار دارند عبارتند از:
- : C/C++ برای عملکرد در سطح پایین و دسترسی به منابع سیستم
- : Assembly برای نوشتن ویروس‌های بسیار کوچک و بهینه
- : Python برای توسعه سریع ابزارهای جاسوسی و تست نفوذ
- : Delphi برای نوشتن تروجان‌ها در دهه ۹۰ میلادی
- JavaScript و : VBScript برای بدافزارهای مرورگرمحور
تکامل برافزارها
بدافزارها در طول زمان پیچیده‌تر و مخرب‌تر شده‌اند. از ویروس‌های ساده دهه ۷۰ تا باج‌افزارهای پیشرفته با قابلیت‌های رمزنگاری پیشرفته در دهه ۲۰۱۰، تهدیدات سایبری همچنان در حال رشد هستند. درک عملکرد، ساختار، و زبان‌های مورد استفاده در ساخت بدافزارها به ما کمک می‌کند تا بهتر بتوانیم از خود در برابر آن‌ها محافظت کنیم.
آگاهی، به‌روزرسانی سیستم‌ها، استفاده از آنتی‌ویروس‌های معتبر، و رعایت اصول امنیتی پایه مانند عدم دانلود فایل‌های مشکوک، از مهم‌ترین راه‌های مقابله با این تهدیدات دیجیتال هستند.
