بحران باج افزار در حال افزایش است و عوامل تهدید دقیقاً در حال پیشرفت و بهبود TTP های خود هستند. افزایش حملات و اقدامات متقابل مقامات مجری قانون در چند وقت اخیر ، اپراتورهای باج افزار را به تکامل استراتژی های خود سوق داده است.

چه چیزی در حال اتفاق است؟

اپراتورهای باج افزارها از سایر سازمان ها مانند توزیع کنندگان Trojan برای توسعه بدافزار استفاده می کنند.این توزیع کنندگان ، تسهیل کننده دسترسی نامیده می شوند و از طریق پیوست های مخرب یا پیوندهایی که از طریق ایمیل ارسال می شود ، قربانیان را به دام می اندازند.

چرا باید اهمیت داد؟

باج افزارها به دلیل بهبود قابلیت شناسایی ،اکنون به ندرت از طریق ایمیل منتشر می شوند. تغییر جهت بارگیری به عنوان مرحله اول بار به اپراتورهای باج افزار ، انعطاف پذیری و انتخاب بهتری را ارائه می دهد.

آمار

در حالی که در مورد استراتژی های باج افزار صحبت می کنیم ، بهتر است نگاهی به آمار هم بیندازیم.

در دو ماه گذشته ، آفریقا شاهد افزایش 38 درصدی حملات باج افزار و پس از آن اروپا با 27 درصد بوده است.

از ابتدای سال میلادی ، حملات باج افزارها 41٪ افزایش یافته است. آمریکای لاتین با 62٪ ، و پس از آن اروپا 59٪ ، بیشترین افزایش در تلاش برای جلوگیری از حملات را داشته اند.

بیشترین تهدیدها در آموزش و پرورش (347٪) ، حمل و نقل (186٪) ، خرده فروشی و عمده فروشی (162٪) و بهداشت و درمان (159٪) مشاهده شده است. همه این مقادیر بر اساس حملات هفتگی است.

بحران باج افزارها در حال افزایش است و عوامل تهدیدکننده با دقت در حال تکامل و بهبود TTP های خود هستند.

افزایش حملات و اقدامات متقابل که در چند وقت اخیر توسط مقامات انتظامی انجام شده است ، اپراتورهای باج افزار را به تکامل استراتژی های خود سوق داده است.

استراتژی های دیگری که باید به آنها توجه کرد

استراتژی دیگری که مهاجمان باج افزار در اختیار دارند ، رمزگذاری مضاعف است که در آن از انواع مختلف باج افزار برای رمزگذاری داده های مشابه استفاده می کنند.

با گذشت زمان ، مهاجمان به گونه های جدید باج افزار و بدافزار سفارشی دست یافته اند.

سخن پایانی

جرایم سایبری روز به روز در حال افزایش و تکامل هستند وتهدیدهای مبتنی بر ایمیل از ابتدای امسال به موردی قدیمی تبدیل شده است. در حالی که تلاش های جدیدی توسط مقامات اجرای قانون در سراسر جهان برای مهار این امر اعلام شده است ، امنیت سایبری هر سازمان صرف نظر از اندازه آن باید جدی گرفته شود.

هکرها از ترفند جدید برای غیرفعال کردن هشدارهای امنیتی کلان در پرونده های مخرب office استفاده می‌کنند.

یافته های جدید نشان می دهد مهاجمان از اسناد غیر مخرب برای غیرفعال کردن هشدارهای امنیتی قبل از اجرای کد ماکرو برای آلوده کردن قربانیان استفاده می کنند.

محققان آزمایشگاه McAfee با یک تاکتیک جدید روبرو شدند که “DLL های مخرب (ZLoader) را بدون اینکه هیچ کد مخربی در ماکرو ضمیمه اسپم اولیه باشد،بارگیری و اجرا می کند. “

ویروسهای ZLoader که با استفاده از این مکانیسم منتشر می شوند ، در درجه اول در ایالات متحده ، کانادا ، اسپانیا ، ژاپن و مالزی گزارش شده اند. این بدافزار  از نوادگان تروجان بدنام ZeuS است که با استفاده تهاجمی از اسناد Office با ماکرو فعال به عنوان بردار حمله اولیه برای سرقت اعتبار و اطلاعات قابل شناسایی شخصی از کاربران مؤسسات مالی هدفمند ، مشهور است.

محققان در تحقیق در مورد نفوذها دریافتند که زنجیره ویروس با یک ایمیل فیشینگ حاوی پیوست سند Microsoft Word آغاز شد که با باز شدن آن ، یک پرونده Microsoft Excel محافظت شده با رمز عبور از یک سرور از راه دور بارگیری شد. با این حال ، لازم به ذکر است که ماکروها باید در سند Word فعال شوند تا خود بارگیری آغاز شود.

محققان گفتند: «پس از بارگیری پرونده XLS ، Word VBA محتوای سلول را از XLS خوانده و ماکرو جدیدی برای همان پرونده XLS ایجاد می کند و محتویات سلول را به عنوان توابع در ماکروهای XLS VBA می نویسد.»

«پس از نوشتن و آماده شدن ماکروها ، سند Word خط مشی موجود در رجیستری را به” غیرفعال کردن هشدار ماکرو در اکسل “تنظیم می کند و عملکرد مخرب ماکرو را از پرونده اکسل فراخوانی می کند. پرونده اکسل اکنون بارگیری ZLoader را آغاز می کند. بارگذاری ZLoader پس از آن است با استفاده از rundll32.exe اجرا شد. »

با توجه به “خطر امنیتی قابل توجه” که توسط ماکروها ایجاد می شود ، این ویژگی معمولاً به طور پیش فرض غیرفعال است. با خاموش کردن هشدار امنیتی ارائه شده به کاربر ، حملات قابل توجه است زیرا اقدامات لازم برای خنثی سازی شناسایی و ماندن در زیر رادار انجام می شود.

هم چنین اشاره کردند: «اسناد مخرب نقطه ورود اکثر خانواده های بدافزار بوده و این حملات باعث تکامل تکنیک های آلودگی و مبهم سازی آنها شده و نه تنها محدود به بارگیری مستقیم بار از VBA ، بلکه باعث ایجاد عوامل به صورت پویا برای بارگیری محموله ها است.” “استفاده از این عوامل در زنجیره ویروس فقط به Word یا Excel محدود نمی شود ، اما تهدیدات بعدی ممکن است از سایر ابزارهای موجود برای بارگیری بارهای آن استفاده کند.»

در دنیای امنیت سایبری، فایروال (Firewall) یکی از نخستین و پایه‌ای‌ترین ابزارهایی است که برای حفاظت از سیستم‌ها و شبکه‌ها به کار می‌رود. فایروال مانند دروازه‌ای عمل می‌کند که تصمیم می‌گیرد چه داده‌ای مجاز است وارد شبکه شود یا از آن خارج گردد. اهمیت فایروال‌ها نه‌تنها در جلوگیری از نفوذ هکرها و بدافزارها، بلکه در مدیریت ترافیک داخلی شبکه نیز نمایان است. در این مقاله به بررسی انواع فایروال، کاربردهای آن‌ها، معروف‌ترین محصولات در این حوزه، چالش‌های مربوط به برنامه‌نویسی فایروال و دیگر جنبه‌های جذاب این فناوری می‌پردازیم.

 

انواع فایروال‌ها

فایروال‌ها بر اساس نحوه عملکردشان به چند دسته کلی تقسیم می‌شوند. فایروال‌های مبتنی بر فیلترینگ بسته (Packet Filtering) قدیمی‌ترین نوع فایروال‌ها هستند که تنها بازرسی اولیه‌ای از بسته‌های داده انجام می‌دهند. این فایروال‌ها بررسی می‌کنند که آیا بسته از پورت، آدرس IP و پروتکل مجاز ارسال شده یا نه. این نوع فایروال بسیار سریع اما سطح محافظتی آن نسبتاً ابتدایی است.

 

نوع دیگر، فایروال‌های Stateful Inspection یا بازرسی حالت‌مند است. این فایروال‌ها علاوه بر اطلاعات هدر بسته، وضعیت ارتباط (session) را نیز بررسی می‌کنند تا مطمئن شوند که داده‌ها مربوط به یک ارتباط قانونی هستند. این روش امنیت بیشتری نسبت به packet filtering  دارد.

فایروال‌های بر پایه برنامه (Application Layer Firewalls) نیز در سال‌های اخیر بسیار رایج شده‌اند. این فایروال‌ها قادرند محتوای برنامه‌های کاربردی مانند HTTP، FTP، و SMTP را تحلیل کنند. به دلیل اینکه سطح بررسی در این نوع فایروال عمیق‌تر است، می‌توانند حملات پیچیده‌تری مانند تزریق SQL یا حملات XSS را شناسایی کنند.

در نهایت، فایروال‌های نسل جدید (Next-Generation Firewalls – NGFW) ترکیبی از قابلیت‌های فایروال سنتی، بازرسی محتوای عمیق، شناسایی تهدیدات، و حتی یکپارچه‌سازی با سیستم‌های مدیریت تهدید ( مثل IPS و DLP ) را در خود جای داده‌اند. این فایروال‌ها به‌ویژه در سازمان‌های بزرگ با شبکه‌های گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

کاربردهای فایروال در دنیای واقعی

کاربرد اصلی فایروال‌ها، محافظت از شبکه در برابر نفوذ غیرمجاز است. اما نقش فایروال‌ها فراتر از این است. آن‌ها به مدیران شبکه این امکان را می‌دهند که ترافیک داخلی را کنترل کنند، به‌عنوان مثال جلوگیری از دسترسی برخی کاربران به سایت‌های خاص یا محدود کردن دسترسی به نرم‌افزارهای غیرمجاز. همچنین فایروال‌ها در تنظیم سیاست‌های امنیتی سازمانی نقش کلیدی دارند؛ مانند جداسازی شبکه‌های داخلی، بخش‌بندی VLANها، و یا تعریف مناطق امنیتی مانند DMZ .

در سازمان‌های دولتی یا مؤسسات مالی که داده‌های حساس نگهداری می‌شود، فایروال‌ها بخش اجتناب‌ناپذیر زیرساخت امنیتی هستند. علاوه بر این، در خانه‌ها و کسب‌وکارهای کوچک نیز فایروال‌های سخت‌افزاری یا نرم‌افزاری برای جلوگیری از بدافزارها و محدود کردن دسترسی کودکان به اینترنت کاربرد دارند.

 

معروف‌ترین فایروال‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری

در بازار امنیت سایبری، برندهای مختلفی فایروال‌های قدرتمند ارائه داده‌اند. از جمله معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به Cisco ASA  اشاره کرد که در بسیاری از شرکت‌ها به‌عنوان یک فایروال سخت‌افزاری حرفه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. شرکت Palo Alto Networks  نیز با ارائه فایروال‌های نسل جدید، بازار بزرگی را در اختیار دارد و محصولات آن از لحاظ تحلیل ترافیک و شناسایی تهدید بسیار پیشرفته هستند.

در حوزه نرم‌افزاری، pfSense  یکی از محبوب‌ترین فایروال‌های متن‌باز است که به‌ویژه برای متخصصان IT و مدیران شبکه محبوبیت زیادی دارد.   IPFire ،OPNsense  و Sophos XG  نیز از دیگر گزینه‌های مطرح هستند که قابلیت‌هایی چون  VPN، فیلترینگ محتوای وب، و شناسایی تهدید را در کنار فایروال ارائه می‌دهند.

 

پیچیدگی برنامه‌نویسی و توسعه فایروال

برنامه‌نویسی فایروال بستگی زیادی به نوع فایروال و سطح عملکرد آن دارد. فایروال‌های ساده که مبتنی بر فیلترینگ بسته هستند، با استفاده از زبان‌هایی مانند C یا C++ و حتی اسکریپت‌هایی مانند iptables در لینوکس قابل پیاده‌سازی هستند. اما توسعه یک فایروال پیشرفته که قابلیت تحلیل محتوای برنامه، شناسایی حملات، یا تطبیق با هوش مصنوعی را داشته باشد، نیاز به دانش عمیقی در زمینه شبکه، امنیت، ساختار داده‌ها و الگوریتم‌های یادگیری ماشین دارد.

از چالش‌های برنامه‌نویسی فایروال می‌توان به مدیریت حافظه، سرعت پردازش بالا، سازگاری با سیستم‌عامل‌ها، جلوگیری از خطای مثبت (False Positive) یا منفی (False Negative) در شناسایی تهدیدات اشاره کرد. به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌های سازنده فایروال تیم‌هایی متخصص با مهندسان امنیت شبکه، توسعه‌دهندگان سیستم‌های تعبیه‌شده و تحلیل‌گران تهدید دارند.

 

نکات جالب درباره فایروال

یکی از نکات جالب این است که فایروال‌ها فقط محدود به کامپیوتر یا سرور نیستند، بلکه حتی در گوشی‌های هوشمند، تلویزیون‌های هوشمند، و سایر تجهیزات اینترنت اشیا (IoT) نیز کاربرد دارند. همچنین برخی از فایروال‌ها امروزه به‌صورت سرویس ابری (Cloud Firewall) عرضه می‌شوند، که بدون نیاز به نصب فیزیکی، امنیت را برای شبکه‌ها و اپلیکیشن‌های مستقر در فضای ابری فراهم می‌سازند.

در دنیای امروز، فایروال‌ها با استفاده از هوش مصنوعی و تحلیل رفتار ترافیک شبکه، می‌توانند حتی تهدیدات ناشناخته را شناسایی کنند. این پیشرفت‌ها باعث شده‌اند فایروال‌ها از ابزارهای صرفاً واکنشی به ابزارهای پیش‌فعال و هوشمند در مبارزه با تهدیدات سایبری تبدیل شوند.

 

آیا فایروال به‌تنهایی کافی است؟

فایروال‌ها بدون شک بخش مهمی از معماری امنیت سایبری محسوب می‌شوند. آن‌ها می‌توانند از بسیاری از حملات جلوگیری کرده و دسترسی‌های غیرمجاز را مسدود کنند. اما در دنیای امروز، تهدیدات پیچیده‌تر از همیشه شده‌اند. فایروال به‌تنهایی نمی‌تواند تمامی خطرات را دفع کند، به‌خصوص زمانی که حملات از داخل شبکه یا از طریق کاربران قانونی رخ دهد. بنابراین، فایروال باید در کنار دیگر ابزارهای امنیتی مانند سیستم‌های شناسایی نفوذ (IDS/IPS)، ابزارهای DLP، ضدویروس‌ها، رمزنگاری داده و آموزش کاربران استفاده شود تا امنیت کامل‌تری حاصل شود.

در نهایت، می‌توان گفت فایروال مانند قفل در ورودی یک خانه است: وجود آن ضروری است، اما به تنهایی امنیت خانه را تضمین نمی‌کند. با ترکیب فایروال‌های قدرتمند و به‌روز با سیاست‌های امنیتی دقیق و ابزارهای مکمل، می‌توان یک لایه محافظتی قوی و مؤثر برای زیرساخت‌های دیجیتال ایجاد کرد.

بدافزارها

در دنیای دیجیتال امروز که امنیت سایبری به یکی از مهم‌ترین موضوعات فناوری اطلاعات تبدیل شده، یکی از چالش‌های امنیتی است. بدافزار  (Malware) که ترکیبی از دو واژه “Malicious” (مخرب) و “Software” (نرم‌افزار) است، از مهم‌ترین تهدیدات امنیتی به شمار می‌روند. این برنامه‌های مخرب با اهداف گوناگونی نظیر سرقت اطلاعات، تخریب سیستم‌ها، جاسوسی، اخاذی یا کنترل از راه دور طراحی می‌شوند. در این مقاله، به معرفی انواع بدافزارها، تاریخچه پیدایش آن‌ها، افراد یا گروه‌های سازنده، زبان‌های برنامه‌نویسی مورد استفاده و جزئیات فنی هر نوع خواهیم پرداخت.

 

تاریخچه بدافزارها

اولین نمونه از بدافزارها در دهه ۱۹۷۰ میلادی ظاهر شدند. یکی از اولین‌ها ویروس “Creeper” بود که در سال ۱۹۷۱ توسط «باب توماس» در مؤسسه BBN Technologies طراحی شد. این ویروس روی سیستم‌های TENEX اجرا می‌شد و تنها کاری که انجام می‌داد، نمایش پیام «I’m the creeper, catch me if you can!» بود.

در پاسخ به این ویروس، «ری تاملینسون» (پدر ایمیل) ویروسی به نام “Reaper” نوشت که اولین آنتی‌ویروس تاریخ محسوب می‌شود.

از دهه ۱۹۸۰ به بعد، با ظهور سیستم‌عامل‌های شخصی و گسترده‌تر شدن شبکه‌ها، بدافزارها نیز پیشرفته‌تر شدند و وارد فازهای پیچیده‌تری از نظر فنی و اهداف شدند.

 

دسته‌بندی انواع بدافزار

  1. ویروس‌ها (Viruses)

نحوه عملکرد: ویروس‌ها برنامه‌هایی هستند که خود را به فایل‌ها یا برنامه‌های دیگر متصل می‌کنند و هنگام اجرای آن‌ها فعال می‌شوند. آن‌ها اغلب فایل‌ها را خراب کرده یا داده‌ها را تغییر می‌دهند.

سال ابداع :  ۱۹۸۶ نمونه شناخته‌شده: ویروس Brain

مخترع : برادران پاکستانی به نام «باسیت» و «امجد فاروق علوی»

زبان برنامه‌نویسی:  Assembly و C

جزئیات : ویروس Brain به عنوان اولین ویروس PC شناخته می‌شود که بوت سکتور فلاپی‌دیسک را آلوده می‌کرد.

 

  1. کرم‌ها (Worms)

نحوه عملکرد: کرم‌ها مشابه ویروس‌ها هستند اما برای تکثیر نیازی به فایل میزبان ندارند. آن‌ها به صورت مستقل در شبکه گسترش می‌یابند.

سال ابداع: ۱۹۸۸

نمونه شناخته‌شده: Morris Worm

مخترع: رابرت تاپان موریس (Robert Tappan Morris)

زبان برنامه‌نویسی: C

جزئیات: این کرم باعث کاهش شدید سرعت اینترنت شد و آسیب‌ گسترده‌ای به سرورها وارد کرد.

 

  1.  تروجان‌ها (Trojans)

نحوه عملکرد: تروجان‌ها خود را به عنوان برنامه‌های مفید یا قانونی معرفی می‌کنند اما در واقع اهداف مخربی مثل سرقت اطلاعات یا ایجاد دسترسی پنهانی دارند.

سال ابداع: به صورت گسترده از دهه ۱۹۹۰

زبان برنامه‌نویسی: C++, Delphi, Python

جزئیات: معروف‌ترین تروجان‌ها شامل Zeus (برای سرقت اطلاعات بانکی) و Emotet هستند.

 

  1.  باج‌افزارها (Ransomware)

نحوه عملکرد: فایل‌های سیستم را رمزنگاری کرده و از کاربر درخواست باج می‌کنند تا قفل فایل‌ها باز شود.

سال ابداع: اولین مورد در ۱۹۸۹ به نام AIDS Trojan

مخترع: دکتر Joseph Popp

زبان برنامه‌نویسی: در ابتدا Pascal، نسخه‌های جدیدتر با C++, Python, Go

نمونه شناخته‌شده: WannaCry (2017)

جزئیات: WannaCry بیش از ۲۰۰ هزار سیستم در ۱۵۰ کشور را آلوده کرد.

 

  1.  جاسوس‌افزار (Spyware)

نحوه عملکرد: این نوع بدافزارها فعالیت‌های کاربر را زیر نظر می‌گیرند و اطلاعات حساس مانند رمز عبور، فعالیت‌های اینترنتی، و داده‌های مالی را به مهاجم می‌فرستند.

سال ابداع: مشخص نیست، اما محبوبیت آن در اوایل دهه ۲۰۰۰ افزایش یافت.

زبان برنامه‌نویسی: C++, Visual Basic

نمونه: FinFisher، Pegasus (پیشرفته‌ترین جاسوس‌افزار موبایل)

 

  1. روت‌کیت‌ها (Rootkits)

نحوه عملکرد: برای پنهان‌سازی وجود سایر بدافزارها یا ایجاد دسترسی مخفی به سیستم استفاده می‌شوند.

سال ابداع: از اوایل دهه ۱۹۹۰

زبان برنامه‌نویسی: C و Assembly

جزئیات: Rootkitها اغلب به‌صورت ماژول‌های کرنل یا درایورهای جعلی نصب می‌شوند.

 

  1. ابزارهای ت بلیغاتی مزاحم (Adware)

نحوه عملکرد: بدون رضایت کاربر تبلیغات نمایش می‌دهد و گاهی باعث کندی سیستم یا مصرف بیش از حد منابع می‌شود.

زبان برنامه‌نویسی: JavaScript، C#

نمونه‌ها: Fireball (ساخته شده توسط یک شرکت تبلیغاتی چینی)

 

  1. کلیدهای فشرده شده Keyloggers

نحوه عملکرد: کلیدهای فشرده‌شده توسط کاربر را ثبت می‌کند و معمولاً برای سرقت رمزهای عبور و اطلاعات بانکی استفاده می‌شود.

زبان برنامه‌نویسی: Python, C++

جزئیات: اغلب به‌صورت مخفیانه همراه تروجان‌ها نصب می‌شود.

 

زبان‌های متداول برای توسعه بدافزارها

برخی از زبان‌هایی که بیشترین استفاده را در توسعه بدافزار دارند عبارتند از:

  •  : C/C++ برای عملکرد در سطح پایین و دسترسی به منابع سیستم
  •  : Assembly برای نوشتن ویروس‌های بسیار کوچک و بهینه
  •  : Python برای توسعه سریع ابزارهای جاسوسی و تست نفوذ
  •  : Delphi برای نوشتن تروجان‌ها در دهه ۹۰ میلادی
  • JavaScript  و : VBScript برای بدافزارهای مرورگرمحور

 

تکامل برافزارها

بدافزارها در طول زمان پیچیده‌تر و مخرب‌تر شده‌اند. از ویروس‌های ساده دهه ۷۰ تا باج‌افزارهای پیشرفته با قابلیت‌های رمزنگاری پیشرفته در دهه ۲۰۱۰، تهدیدات سایبری همچنان در حال رشد هستند. درک عملکرد، ساختار، و زبان‌های مورد استفاده در ساخت بدافزارها به ما کمک می‌کند تا بهتر بتوانیم از خود در برابر آن‌ها محافظت کنیم.

آگاهی، به‌روزرسانی سیستم‌ها، استفاده از آنتی‌ویروس‌های معتبر، و رعایت اصول امنیتی پایه مانند عدم دانلود فایل‌های مشکوک، از مهم‌ترین راه‌های مقابله با این تهدیدات دیجیتال هستند.

در دنیای امروزی که داده‌ها به عنوان سرمایه‌های حیاتی هر سازمانی شناخته می‌شوند، بانک‌ها و مؤسسات مالی از جمله اهداف اصلی مهاجمان سایبری هستند. این سازمان‌ها نه تنها اطلاعات شخصی میلیون‌ها مشتری را در اختیار دارند، بلکه اطلاعات مالی، رمزهای عبور، سوابق تراکنش‌ها، کدهای شناسایی و سایر داده‌های حساس را نیز نگهداری می‌کنند. نشت یا سرقت این اطلاعات می‌تواند خسارات مالی و اعتباری جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. در چنین شرایطی، فناوری پیشگیری از نشت اطلاعات (Data Loss Prevention)  یا DLP نقشی حیاتی در حفاظت از داده‌های حساس ایفا می‌کند.

 

DLP چیست و چرا برای بانک‌ها مهم است؟

DLP مجموعه‌ای از ابزارها، فناوری‌ها و سیاست‌هایی است که به شناسایی، نظارت و جلوگیری از ارسال یا دسترسی غیرمجاز به داده‌های حساس کمک می‌کند. این فناوری قادر است داده‌ها را در حالت ذخیره‌شده (at rest)، در حال استفاده (in use) و در حال انتقال (in motion) کنترل و محافظت کند.

برای بانک‌ها و مؤسسات مالی، پیاده‌سازی راهکارهای DLP به دلایل زیر اهمیت ویژه‌ای دارد:

  • حفاظت از اطلاعات هویتی و مالی مشتریان (PII، PCI-DSS)
  • رعایت الزامات قانونی و انطباق با مقررات مانند GDPR، GLBA، PCI-DSS
  • جلوگیری از افشای اطلاعات حساس در اثر خطای انسانی یا اقدامات مخرب داخلی
  • مقابله با تهدیدات پیشرفته مانند فیشینگ، بدافزار و باج‌افزارها

 

تهدیدات رایج در بانکداری که DLP از آن‌ها جلوگیری می‌کند

  1. نشت اطلاعات از طریق ایمیل

بسیاری از نشت‌های اطلاعاتی در محیط‌های بانکی، از طریق ارسال نادرست ایمیل‌ها توسط کارکنان اتفاق می‌افتد. برای مثال، ممکن است یک کارمند سهواً فایل حاوی اطلاعات مشتریان را به گیرنده اشتباه ارسال کند. DLP در این موارد می‌تواند قبل از ارسال ایمیل، محتوای آن را بررسی و در صورت شناسایی اطلاعات حساس، هشدار داده یا ارسال را متوقف کند.

  1. ذخیره‌سازی غیرمجاز روی دستگاه‌های USB یا فضای ابری

گاهی کارکنان برای سهولت کار، اطلاعات را روی حافظه‌های خارجی یا سرویس‌های ابری مانند Google Drive یا Dropbox ذخیره می‌کنند. این کار می‌تواند درگاه نشت اطلاعات باشد. DLP می‌تواند این نوع انتقال را شناسایی و مسدود کند.

  1. دسترسی غیرمجاز داخلی

در برخی موارد، کارکنان بانک‌ها ممکن است به اطلاعاتی دسترسی پیدا کنند که مرتبط با وظایف شغلی آن‌ها نیست. DLP می‌تواند بر اساس نقش‌های شغلی، دسترسی به داده‌ها را محدود کند و رفتارهای مشکوک را گزارش دهد.

 

نمونه‌هایی واقعی از حملات سایبری به بانک‌ها

برای درک بهتر اهمیت DLP، نگاهی به چند حمله سایبری واقعی به بانک‌ها می‌اندازیم که در صورت استفاده از راهکارهای مؤثر DLP، می‌توانستند تا حد زیادی کنترل شوند یا کاهش آسیب داشته باشند.

مورد اول: حمله به بانک مرکزی بنگلادش (2016)

در این حمله، مهاجمان توانستند از طریق بدافزار و مهندسی اجتماعی وارد سیستم بانک شوند و دستورات جعلی انتقال پول به سیستم SWIFT ارسال کنند. نتیجه این حمله، انتقال 81 میلیون دلار به حساب‌های جعلی در فیلیپین بود.

اگر DLP به درستی پیاده‌سازی شده بود، سیستم می‌توانست فعالیت‌های مشکوک مانند صدور دستور پرداخت به مقاصد غیرمعمول، انتقال اطلاعات حساس، یا رفتار غیرعادی کاربران را شناسایی و هشدار دهد.

مورد دوم: حمله به Capital One (2019)

در این حمله، یک مهاجم داخلی (مهندس سابق آمازون) از یک پیکربندی اشتباه در فایروال AWS استفاده کرد و به داده‌های بیش از 100 میلیون مشتری دسترسی پیدا کرد. اطلاعاتی شامل نام، آدرس، شماره تأمین اجتماعی، و اطلاعات حساب بانکی فاش شد.

یک راهکار DLP قدرتمند می‌توانست دسترسی غیرمجاز به داده‌ها در فضای ذخیره‌سازی ابری را شناسایی کرده و جلوی انتقال آن‌ها را بگیرد.

 

مزایای پیاده‌سازی DLP در بانک‌ها و مؤسسات مالی

  1. کاهش خطر نشت اطلاعات داخلی

بسیاری از تهدیدات امنیتی درون‌سازمانی هستند. DLP با پایش مداوم رفتار کاربران، مانع از انتقال اطلاعات حساس توسط افراد داخل سازمان می‌شود.

  1. افزایش اعتماد مشتریان

وقتی مشتریان مطمئن باشند که اطلاعاتشان در محیطی امن نگهداری می‌شود، به بانک اعتماد بیشتری پیدا می‌کنند و وفاداری‌شان افزایش می‌یابد.

  1. انطباق با قوانین و مقررات

مقرراتی نظیر PCI-DSS (برای اطلاعات کارت‌های اعتباری) و GDPR (در اتحادیه اروپا) بانک‌ها را ملزم به محافظت از داده‌های مشتریان کرده‌اند. DLP نقش مهمی در انطباق با این مقررات ایفا می‌کند.

  1. کنترل و نظارت جامع بر داده‌ها

DLP امکان ایجاد گزارش‌های دقیق، پایش داده‌های در حال استفاده یا انتقال، و تعریف سیاست‌های خاص برای انواع داده‌ها را فراهم می‌کند. این موضوع به واحدهای امنیت اطلاعات کمک می‌کند تا کنترل بهتری بر محیط داشته باشند.

 

چالش‌ها و ملاحظات در پیاده‌سازی DLP در صنعت مالی

هرچند DLP یک فناوری ارزشمند است، اما پیاده‌سازی آن بدون چالش نیست:

  • تعیین صحیح داده‌های حساس: شناسایی و طبقه‌بندی دقیق داده‌های مهم، مرحله‌ای حیاتی اما پیچیده است.
  • مقاومت کارکنان: برخی کارمندان ممکن است از محدودیت‌های اعمال‌شده ناراضی باشند. آموزش و فرهنگ‌سازی در این زمینه ضروری است.
  • تطبیق با سیستم‌های موجود: DLP باید با سیستم‌های مختلف از جمله سیستم بانکداری مرکزی، سرورهای ایمیل، فضای ابری و دستگاه‌های ذخیره‌سازی یکپارچه شود.

 

نیاز سازمان‌ها به DLP

با افزایش تهدیدات سایبری و الزامات قانونی، بانک‌ها و مؤسسات مالی باید بیش از هر زمان دیگری به امنیت داده‌ها اهمیت دهند. راهکارهای DLP با شناسایی، نظارت و جلوگیری از نشت اطلاعات، می‌توانند ستون فقرات استراتژی امنیتی این سازمان‌ها باشند. استفاده هوشمندانه از این فناوری، نه تنها از وقوع فاجعه‌های اطلاعاتی جلوگیری می‌کند، بلکه اعتبار و اعتماد مشتریان را نیز حفظ می‌کند.

در دنیای پرمخاطره‌ی امروز، پیشگیری بهتر از درمان است – و DLP یکی از بهترین ابزارهای پیشگیرانه در اختیار بانک‌ها است.

 SOC چیست؟ مرکز عملیات امنیت (Security Operations Center – SOC) یک مرکز متمرکز است که مسئول مانیتورینگ، شناسایی، تحلیل و پاسخ به تهدیدات امنیتی در زمان واقعی است. این مرکز به‌عنوان نقطه اتصال تمام فعالیت‌های امنیتی سازمان عمل می‌کند و هدف اصلی آن، حفظ سلامت زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، داده‌ها و منابع حیاتی در برابر تهدیدات سایبری است.

یک SOC معمولاً شامل تیمی از متخصصان امنیت سایبری، ابزارهای مانیتورینگ، نرم‌افزارهای تحلیل رفتار، و سیستم‌های گزارش‌گیری است که به‌صورت شبانه‌روزی فعالیت می‌کنند.

کاربردهای اصلی SOC

  1. پایش مداوم امنیت سیستم‌ها (24/7): SOC به‌صورت دائمی تمامی سیستم‌ها، شبکه‌ها، برنامه‌ها و پایگاه‌های داده را زیر نظر دارد تا هرگونه رفتار غیرعادی یا تهدید احتمالی را شناسایی کند.
  2. تشخیص و پاسخ به تهدیدات: با بهره‌گیری از سیستم‌های SIEM (Security Information and Event Management)، SOC می‌تواند رویدادهای مشکوک را جمع‌آوری، تحلیل و طبقه‌بندی کند و پاسخ مناسب به آن‌ها ارائه دهد.
  3. تحلیل رخدادها و شناسایی نفوذ (Incident Response): SOC وظیفه دارد به حملات سایبری مانند بدافزارها، حملات DDoS یا نفوذهای داخلی با برنامه‌ریزی و سرعت بالا پاسخ دهد.
  4. ارزیابی مداوم آسیب‌پذیری‌ها: تیم SOC آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزارها و سیستم‌ها را بررسی و پیشنهادهای لازم برای اصلاح آن‌ها ارائه می‌دهد.
  5. مستندسازی و گزارش‌گیری: تمام رویدادها و اقدامات انجام‌شده ثبت می‌شوند تا برای تحلیل‌های آینده و بررسی‌های قانونی استفاده شوند.

فواید استفاده از SOC

  • افزایش آگاهی از وضعیت امنیتی: با داشتن تصویری جامع از وضعیت امنیتی سازمان، مدیران می‌توانند تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.
  • کاهش زمان تشخیص و واکنش (MTTD و MTTR): با داشتن فرآیندهای خودکار و تحلیل‌های لحظه‌ای، زمان لازم برای تشخیص و مقابله با تهدیدات به شدت کاهش می‌یابد.
  • پاسخ هماهنگ به حملات: از آن‌جا که SOC یک مرکز متمرکز است، پاسخ به تهدیدات ساختاریافته و با کم‌ترین خطا انجام می‌شود.
  • رعایت انطباق با قوانین: بسیاری از استانداردهای بین‌المللی مانند GDPR، ISO 27001، و HIPAA نیاز به مانیتورینگ مداوم دارند که SOC آن را فراهم می‌کند.

ساختار و نوع عملکرد SOC

SOC معمولاً دارای ساختار سلسله ‌مراتبی است که به سه سطح تقسیم می‌شود:

  • Tier 1 )تحلیل‌گر ابتدایی: ( پایش اولیه و فیلتر کردن رویدادهای امنیتی.
  • Tier 2 )تحلیل‌گر سطح میانی: ( تحلیل دقیق‌تر تهدیدات و شناسایی الگوهای حمله.
  • Tier 3 )تحلیل‌گر پیشرفته و تهدیدات : (تحقیق درباره حملات پیچیده و انجام اقدامات مقابله‌ای پیشرفته مانند تهدیدات پیشرفته مداوم (APT).

در کنار این تیم‌ها، نقش‌هایی مانند Threat Hunter، Incident Responder، و Forensics Expert نیز ممکن است وجود داشته باشد.

دانش و مهارت‌های موردنیاز برای ورود به SOC

  • آشنایی با شبکه‌های کامپیوتری، پروتکل‌ها و توپولوژی‌ها
  • تجربه با سیستم‌عامل‌های ویندوز و لینوکس
  • دانش پایه‌ای در امنیت سایبری، مانند رمزنگاری، بدافزارها، انواع حملات و روش‌های دفاعی
  • مهارت در استفاده از ابزارهای امنیتی مانند SIEM، IDS/IPS، EDR
  • توانایی تحلیل لاگ‌ها و ترافیک شبکه
  • تفکر تحلیلی، مهارت حل مسئله، و کار تیمی بالا

ارتباط SOC با DLP و PAM

یکی از زیرمجموعه‌های حیاتی SOC ، نظارت بر نشت داده‌هاست. ابزارهای DLP با تحلیل رفت‌وآمد داده‌ها، تلاش برای خروج اطلاعات حساس از سازمان را شناسایی می‌کنند. SOC  به‌عنوان ناظر مرکزی، گزارش‌ها و هشدارهای DLP را دریافت و بررسی می‌کند. در واقع، DLP بدون SOC می‌تواند ناقص باشد، چراکه SOC مسئول واکنش سریع و هماهنگ به هشدارهای DLP است.

PAM (Privileged Access Management)

مدیریت دسترسی کاربران با دسترسی سطح بالا (مثل ادمین‌ها) یکی از مهم‌ترین بخش‌های امنیت سایبری است. PAM به کنترل و مانیتور فعالیت‌های کاربران ممتاز کمک می‌کند و مانع سوءاستفاده از دسترسی‌ها می‌شود. SOC با اتصال به سامانه PAM، می‌تواند فعالیت‌های مشکوک افراد دارای دسترسی ویژه را تشخیص دهد و در صورت لزوم، اقدام لازم را انجام دهد.

ضرورت SOC

SOC نه‌تنها قلب تپنده امنیت سازمان‌هاست، بلکه نقش کلیدی در پاسخ سریع و دقیق به تهدیدات ایفا می‌کند. در دنیای امروز که تهدیدات سایبری پیچیده‌تر و پرشمارتر از همیشه شده‌اند، وجود SOC یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است. همچنین، یک SOC مؤثر با ادغام ابزارهایی مانند DLP و PAM می‌تواند پوشش امنیتی بسیار کامل‌تری فراهم آورد و نقاط ضعف احتمالی را به حداقل برساند.

در جهان دیجیتال امروز با پیشرفت هرچه بیشتر تکنولوژی به همان اندازه که عرصه ارتباطات و اطلاعات گسترده‌تر می‌شود، حملات و ناامنی‌ها هم رو به افزایش است. این ناامنی ها که با عنوان حملات سایبری می‌شناسیم به مجموعه اقدامات سایبری گفته می‌شود که با هدف سرقت اطلاعات و منابع گریبان گیر سازمان ها و قربانیان می‌شوند.

می‌توان گفت این لیست کامل ترین انواع حملات را در بر دارد، پس برای آشنایی با همه انواع حملات، این منبع جامع و کامل است.

انواع حملات سایبری در دنیای دیجیتال:

  1. حملات فیشینگ  (Phishing Attacks)
  2. حملات اسپیر فیشینگ  (Spear Phishing)
  3. حملات ویشینگ (Vishing) – فیشینگ صوتی
  4. حملات اسماشینگ (Smishing) – فیشینگ پیامکی
  5. بدافزارها  (Malware Attacks)
  6. ویروس‌ها و کرم‌ها  (Viruses & Worms)
  7. تروجان‌ها  (Trojans)
  8. باج‌افزارها  (Ransomware)
  9. جاسوس‌افزارها  (Spyware)
  10. نرم‌افزارهای تبلیغاتی مزاحم  (Adware)
  11. حمله مرد میانی  (Man-in-the-Middle – MITM Attack)
  12. حملات DDoS و  DoS (Denial of Service)
  13. حملات مهندسی اجتماعی  (Social Engineering)
  14. حملات بروت فورس  (Brute Force Attacks)
  15. حملات دیکشنری  (Dictionary Attacks)
  16. حمله روز صفر (Zero-Day Attacks)
  17. حملات تزریق  SQL (SQL Injection)
  18. حملات  XSS (Cross-site Scripting)
  19. حملات  CSRF (Cross-Site Request Forgery)
  20. حملات  DNS Spoofing
  21. حملات  ARP Spoofing
  22. حملات داخلی  (Insider Threats)
  23. حمله به زنجیره تأمین  (Supply Chain Attacks)
  24. حملات به اینترنت اشیا  (IoT Attacks)
  25. حمله به دستگاه‌های موبایل  (Mobile Attacks)
  26. حملات مبتنی بر ایمیل  (Email-based Attacks)
  27. حملات مبتنی بر مرورگر  (Browser-based Attacks)
  28. حمله به ابر  (Cloud Attacks)
  29. حمله به شبکه‌های وای‌فای  (Wi-Fi Attacks)
  30. حملات رمزنگاری‌شده  (Encrypted Threats)

 

روز به روز با بالا بردن امنیت مقابل نفوذ، تنوع حملات سایبری هم بیشتر می‌شود. بنابراین به  توضیح شناخته‌شده‌ترین های لیست می‌پردازیم؛ چراکه این نوع حملات رایج‌تر هستند.

1.حملات DOS

حمله انکار خدمات یا Denial of Service (DoS)  نوعی از حملات سایبری است که در آن مهاجم تلاش می‌کند یک سیستم، سرور یا شبکه را آن‌قدر با درخواست‌های غیرواقعی بمباران کند که دیگر نتواند به درخواست‌های واقعی کاربران پاسخ دهد. این یعنی سایت یا سرویس مورد نظر برای کاربران عادی از دسترس خارج می‌شود یا عملکرد آن به‌شدت کند می‌گردد.

تصور کن یک فروشگاه اینترنتی داری و هزاران مشتری واقعی در حال خرید هستند. حالا اگر یک مهاجم به‌صورت مصنوعی میلیون‌ها درخواست جعلی به سایت بفرستد، سرور فروشگاه نمی‌تواند همه این درخواست‌ها را پردازش کند و در نهایت کاربران واقعی یا به سایت دسترسی ندارند یا نمی‌توانند خریدشان را کامل کنند. این یعنی ضرر مستقیم به کسب‌وکار و خدشه به اعتماد مشتری‌ها.

روش‌های حمله DoS متفاوت است، اما یکی از رایج‌ترین آن‌ها ارسال سیل‌آسای درخواست‌هایی از نوع  HTTP، TCP یا UDP به سمت هدف است. در برخی موارد، حمله با ارسال بسته‌های بزرگ یا ناقص باعث مصرف حافظه یا پردازش بیش‌ازحد سیستم قربانی می‌شود. گاهی هم از باگ‌ها و نقص‌های نرم‌افزاری برای ایجاد اختلال در عملکرد استفاده می‌شود.

اما چیزی که حمله را خطرناک‌تر می‌کند، زمانی است که همین نوع حمله به شکل توزیع‌شده اجرا شود؛ که به آن DDoS  یا Distributed Denial of Service  می‌گویند. در این حالت، مهاجم از صدها یا هزاران سیستم آلوده (که تحت کنترل او هستند و به آن‌ها “بات‌نت” گفته می‌شود) برای انجام همزمان حمله استفاده می‌کند. این نوع حمله نه‌تنها شدیدتر است، بلکه مقابله با آن نیز دشوارتر است چون منبع حمله فقط یک سیستم نیست.

  1. حملات فیشینگ

حملات فیشینگ یکی از رایج‌ترین و فریبنده‌ترین روش‌های حملات سایبری هستند که هدف آن‌ها سرقت اطلاعات حساس کاربران است. در این نوع حمله، مهاجم با جعل هویت یک سازمان معتبر یا شخص قابل‌اعتماد (مثل بانک، شرکت خدماتی یا حتی یکی از دوستان کاربر)، پیامی از طریق ایمیل، پیامک یا شبکه‌های اجتماعی ارسال می‌کند که در ظاهر کاملاً قانونی و معمولی به نظر می‌رسد. این پیام معمولاً حاوی لینکی است که کاربر را به یک وب‌سایت جعلی هدایت می‌کند؛ سایتی که به‌دقت شبیه نسخه اصلی طراحی شده تا کاربر بدون شک و تردید اطلاعات خود را مانند نام کاربری، رمز عبور، شماره کارت بانکی یا کد تأیید وارد کند.

فیشینگ فقط به شکل ایمیل یا پیام متنی خلاصه نمی‌شود. برخی صوتی هستند و از تماس‌های تلفنی جعلی استفاده می‌کنند و در مواردی حتی تماس‌گیرنده خود را کارمند بانک معرفی می‌کند. در نوع دیگری به نام اسمشینگ، پیام‌های متنی فریبنده از طریق پیامک فرستاده می‌شوند که ممکن است حاوی لینک آلوده یا درخواست فوری باشد. حملات فیشینگ معمولاً به صورت گسترده انجام می‌شوند و روی روان‌شناسی کاربران حساب می‌کنند؛ یعنی با ایجاد حس اضطرار یا هشدار (مثلاً “حساب شما مسدود شده است، فوراً اقدام کنید”)، قربانی را وادار به واکنش سریع می‌کنند. مقابله با فیشینگ نیازمند آگاهی کاربر، بررسی دقیق فرستنده، عدم اعتماد به لینک‌های مشکوک، و استفاده از احراز هویت دو مرحله‌ای است تا حتی در صورت لو رفتن رمز عبور، ورود غیرمجاز ممکن نباشد.

  1. حمله به گذرواژه

حمله به گذرواژه یاPassword Attacking  یکی از متداول‌ترین روش‌های نفوذ به حساب‌های کاربری، سیستم‌ها و شبکه‌هاست. در این نوع حمله، هدف اصلی مهاجم دسترسی غیرمجاز به اطلاعات یا منابع محافظت‌شده از طریق کشف یا حدس زدن رمز عبور کاربر است. این حملات می‌توانند به‌صورت دستی یا خودکار، با استفاده از ابزارهای تخصصی انجام شوند و بسته به روش مورد استفاده، شدت و سرعت متفاوتی دارند.

رایج‌ترین انواع حملات گذرواژه شامل حمله Brute Force  حدس زدن تمام ترکیب‌های ممکن رمز عبور، Dictionary) Attack ( استفاده از لیستی از کلمات رایج و احتمالی و Credential Stuffing  استفاده از اطلاعات دزدیده‌شده از سایت‌های دیگر) هستند. گاهی هم مهاجم از مهندسی اجتماعی برای فریب کاربر و دستیابی به رمز عبورش بهره می‌گیرد. برای محافظت در برابر این حملات، استفاده از رمزهای پیچیده و منحصربه‌فرد، فعال‌سازی احراز هویت دو مرحله‌ای، و محدود کردن تعداد تلاش‌های ورود ناموفق بسیار مؤثر است. همچنین، ابزارهای مدیریت رمز عبور می‌توانند در ایجاد و ذخیره امن رمزهای قوی نقش مهمی ایفا کنند.

4.حمله بدافزار (Malware Attack)

حمله بدافزار یا Malware Attack یکی از خطرناک‌ترین و پرکاربردترین روش‌های حمله سایبری است که در آن مهاجم، نرم‌افزاری مخرب را به سیستم قربانی وارد می‌کند. این نرم‌افزار می‌تواند عملکرد سیستم را مختل کرده، اطلاعات حساس را سرقت کند، یا حتی کنترل کامل سیستم را به دست مهاجم بسپارد. بدافزارها به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شوند، از جمله ویروس‌ها، کرم‌ها، تروجان‌ها، باج‌افزارها (Ransomware)، جاسوس‌افزارها (Spyware) و نرم‌افزارهای تبلیغاتی مزاحم (Adware).

روش‌های آلوده‌سازی سیستم به بدافزار بسیار متنوع است؛ از کلیک روی لینک‌های آلوده در ایمیل یا وب‌سایت گرفته تا دانلود فایل‌های مشکوک یا اتصال دستگاه‌های آلوده مانند فلش‌مموری. برخی بدافزارها به‌صورت پنهانی در پس‌زمینه اجرا می‌شوند و بدون آگاهی کاربر، اطلاعات او را به سرقت می‌برند یا به مهاجم اجازه کنترل از راه دور را می‌دهند. برای مقابله با حملات بدافزاری، استفاده از آنتی‌ویروس‌های به‌روز، اجتناب از باز کردن لینک‌ها و فایل‌های مشکوک، و به‌روزرسانی منظم نرم‌افزارها و سیستم‌عامل نقش کلیدی دارند. همچنین، آموزش کاربران درباره رفتارهای پرخطر در فضای دیجیتال یکی از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری است.

مدیریت دسترسی ویژه (PAM – Privileged Access Management) یکی از اجزای کلیدی امنیت سایبری در سازمان‌ها است. این فناوری کنترل و نظارت بر حساب‌های دارای دسترسی بالا را امکان‌پذیر می‌کند تا از سوءاستفاده، نشت اطلاعات و حملات سایبری جلوگیری شود. تکامل PAM از مدل‌های سنتی تا رویکردهای مدرن مبتنی بر ابر، پاسخی به چالش‌های جدید در حوزه امنیت اطلاعات و تحول دیجیتال است.

۱. مدل‌های سنتی PAM

در گذشته، PAM عمدتاً به‌صورت راهکارهای محلی (On-Premises) پیاده‌سازی می‌شد. این مدل‌ها شامل روش‌های زیر بودند:

ذخیره‌سازی محلی رمزهای عبور :مدیریت و نگهداری رمزهای عبور در سرورهای داخلی سازمان.

دسترسی بر اساس نقش‌ها : (RBAC) تخصیص مجوزها بر اساس نقش‌های از پیش تعیین‌شده.

نظارت و ثبت وقایع :ثبت فعالیت‌های کاربران دارای دسترسی ویژه برای بررسی‌های امنیتی.

احراز هویت چندمرحله‌ای : (MFA) افزایش امنیت با تأیید هویت چندعاملی.

محدودیت‌های مدل سنتی:

مدیریت دشوار در سازمان‌های بزرگ.

عدم انعطاف‌پذیری در برابر محیط‌های چندابری.

چالش در یکپارچه‌سازی با سیستم‌های مدرن و ابزارهای DevOps.

۲. ظهور راهکارهای مدرن PAM

با پیشرفت فناوری‌های ابری و افزایش تهدیدات سایبری، مدل‌های جدید PAM توسعه یافتند. ویژگی‌های کلیدی این رویکردها عبارت‌اند از:

مدیریت هویت مبتنی بر هوش مصنوعی (AI-Driven Identity Management)   :استفاده از یادگیری ماشینی برای تشخیص رفتارهای غیرعادی و تهدیدات احتمالی.

دسترسی بر اساس اصل کمترین امتیاز (Least Privilege Access) :  محدود کردن مجوزها به حداقل موردنیاز برای انجام وظایف.

مدیریت رمزهای عبور به‌صورت خودکار (Automated Password Management): حذف وابستگی به ذخیره‌سازی دستی رمزها.

دسترسی بدون رمز عبور (Passwordless Authentication): استفاده از احراز هویت بیومتریک و کلیدهای امنیتی.

ادغام با DevSecOps: قابلیت همکاری با ابزارهای CI/CD برای افزایش امنیت در فرآیند توسعه نرم‌افزار.

۳. نقش رایانش ابری در تحول PAM

انتقال PAM به فضای ابری (Cloud-Based PAM) تحول بزرگی در امنیت سازمانی ایجاد کرده است. مزایای این رویکرد شامل:

مقیاس‌پذیری بالا: مدیریت کاربران و دسترسی‌ها بدون نیاز به زیرساخت فیزیکی.

به‌روزرسانی‌های خودکار: کاهش نیاز به مدیریت دستی و اعمال سریع‌تر اصلاحات امنیتی.

یکپارچه‌سازی با سرویس‌های SaaS و IaaS: امکان کنترل بهتر بر دسترسی‌های ویژه در محیط‌های ابری.

نظارت لحظه‌ای و پاسخ سریع به تهدیدات: افزایش قابلیت دید و کنترل بر فعالیت‌های مشکوک.

۴. آینده PAM: حرکت به سمت Zero Trust

در مدل امنیتی Zero Trust، فرض بر این است که هیچ کاربری یا سیستمی از پیش قابل اعتماد نیست. PAM نیز در این چارچوب نقش کلیدی دارد و شامل موارد زیر است:

تأیید هویت مداوم (Continuous Authentication)

تحلیل رفتار کاربران (User Behavior Analytics – UBA)

کنترل دسترسی پویا (Dynamic Access Control)

 

تحول PAM از مدل‌های سنتی به رویکردهای مدرن مبتنی بر ابر، پاسخگوی نیازهای امنیتی جدید در عصر دیجیتال و نشان‌دهنده تغییرات اساسی در استراتژی‌های امنیت سایبری  است. سازمان‌ها برای مقابله با تهدیدات پیچیده باید از راهکارهای مدرن، مبتنی بر هوش مصنوعی و رایانش ابری استفاده کنند تا دسترسی‌های ویژه را به‌طور هوشمندانه کنترل و مدیریت نمایند.

در دنیای دیجیتال امروز که سازمان‌ها با تهدیدات سایبری پیچیده‌ای مواجه‌اند، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، مدیریت حساب‌های ممتاز (Privileged Accounts) است. حساب‌های ممتاز دسترسی گسترده‌ای به سیستم‌ها، داده‌ها و زیرساخت‌های حیاتی دارند. حساب‌های ممتاز در صورت مدیریت نادرست، می‌توانند هدفی جذاب برای هکرها باشند و خطرات جبران‌ناپذیری را به سازمان‌ها تحمیل کنند. در این مقاله، به بررسی تهدیدات حساب‌های ممتاز و نقش مدیریت دسترسی‌های ممتاز (PAM – Privileged Access Management)  در کاهش این تهدیدات می‌پردازیم.

اصلا PAM چیست و چگونه باعث افزایش سطح امنیت می‌شود؟

مدیریت دسترسی‌های ممتاز (PAM – Privileged Access Management) یک راهکار امنیتی است که برای کنترل، نظارت و حفاظت از حساب‌های ممتاز در سازمان‌ها استفاده می‌شود. این حساب‌ها، که شامل مدیران سیستم، حساب‌های سرویس و دسترسی‌های ویژه به زیرساخت‌های حساس هستند، می‌توانند در صورت سوءاستفاده یا نفوذ، منجر به خسارات جبران‌ناپذیری شوند. PAM با اعمال اصل حداقل دسترسی، احراز هویت چندعاملی (MFA)، مدیریت خودکار رمزهای عبور و نظارت بر فعالیت‌ها، خطرات امنیتی را کاهش داده و از حملات سایبری و تهدیدات داخلی جلوگیری می‌کند. همچنین، با ارائه گزارش‌های دقیق، سازمان‌ها را در رعایت استانداردهای امنیتی و انطباق با مقررات یاری می‌دهد.

حساب‌های ممتاز چیستند؟

حساب‌های ممتاز، دسترسی‌های پیشرفته‌ای به سیستم‌های سازمانی دارند و معمولاً برای مدیریت و نگهداری زیرساخت‌های فناوری اطلاعات استفاده می‌شوند. لذا دسترسی به زیرساخت‌ها به نگهداری و مراقبت محتاط تری نیازمند است. برخی از انواع این حساب‌ها عبارتند از:

  • حساب‌های مدیران سیستم (Admin Accounts)  :  که دسترسی کامل به سیستم‌عامل‌ها، پایگاه‌های داده و برنامه‌های سازمانی دارند.
  • حساب‌های سرویس‌ها : (Service Accounts)  که برای اجرای فرآیندهای خودکار و تعامل میان سیستم‌ها استفاده می‌شوند.
  • حساب‌های اَبَرمدیر (Superuser Accounts) :  که معمولاً در سیستم‌های حساس مانند سرورها و پایگاه‌های داده مورد استفاده قرار می‌گیرند.

  خطرات و تهدیدات حساب‌های ممتاز

۱. حملات سایبری و نفوذگران داخلی

  • حملات بدافزار و باج‌افزار :  هکرها می‌توانند از طریق مهندسی اجتماعی یا حملات فیشینگ به اطلاعات ورود حساب‌های ممتاز دست یابند و بدافزارهایی را در سیستم اجرا کنند.
  • نفوذگران داخلی:  کارکنان ناراضی یا پیمانکاران می‌توانند از حساب‌های ممتاز برای سرقت داده‌ها یا تخریب سیستم‌ها سوءاستفاده کنند.

۲. گسترش دسترسی و حرکت جانبی (Lateral Movement)

پس از دسترسی اولیه به یک حساب ممتاز، مهاجمان می‌توانند با حرکت جانبی، کنترل سایر سیستم‌های شبکه را به دست گیرند.

۳. عدم کنترل و پایش دسترسی‌ها

عدم کنترل دقیق بر روی حساب‌های ممتاز می‌تواند منجر به سوءاستفاده‌های گسترده شود. در بسیاری از موارد، سازمان‌ها فراموش می‌کنند که چه کسانی به حساب‌های ممتاز دسترسی دارند.

۴. انطباق با مقررات و استانداردها

بسیاری از استانداردهای امنیتی مانند ISO 27001، GDPR و NIST، نیازمند مدیریت صحیح حساب‌های ممتاز هستند. عدم رعایت این استانداردها می‌تواند جریمه‌های سنگینی را به دنبال داشته باشد.

  نقش PAM در کاهش خطرات حساب‌های ممتاز

سیستم‌های مدیریت دسترسی‌های ممتاز (PAM) به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا دسترسی‌های حساس را کنترل، نظارت و مدیریت کنند. مزایای PAM عبارتند از:

۱. کاهش سطح دسترسی و اصل حداقل دسترسی  (Least Privilege Principle)

PAM امکان می‌دهد که کاربران فقط به منابعی که برای انجام وظایفشان نیاز دارند، دسترسی داشته باشند.

۲. نظارت بر فعالیت‌های حساب‌های ممتاز

با استفاده از PAM، تمامی فعالیت‌های مرتبط با حساب‌های ممتاز ثبت و تحلیل می‌شوند. این قابلیت در کشف تهدیدات داخلی و خارجی بسیار مؤثر است.

۳. احراز هویت چندعاملی (MFA) برای حساب‌های ممتاز

احراز هویت چندعاملی (Multi-Factor Authentication – MFA) یک روش امنیتی است که برای تأیید هویت کاربران از بیش از یک عامل تأیید استفاده می‌کند. هدف اصلی MFA افزایش امنیت دسترسی به سیستم‌ها و کاهش خطر دسترسی غیرمجاز به حساب‌های کاربری است.

یکی از استراتژی های سیستم امنیتی PAM تأیید هویت چندمرحله‌ای (MFA) است که امنیت دسترسی‌ها را افزایش داده و از سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.

۴. مدیریت خودکار رمزهای عبور  (Password Vaulting)

با ذخیره و تغییر خودکار رمزهای عبور حساب‌های ممتاز، خطر لو رفتن اطلاعات کاهش می‌یابد.

۵. پاسخگویی به الزامات انطباق و حسابرسی

PAM  با ثبت گزارش‌های دقیق از فعالیت‌های حساب‌های ممتاز، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا الزامات انطباقی را رعایت کنند.

لزوم PAM در کلام آخر

حساب‌های ممتاز بخاطر سطح دسترسی بالا یکی از اهداف اصلی هکرها و تهدیدات داخلی هستند. عدم مدیریت صحیح این حساب‌ها می‌تواند باعث نشت اطلاعات، خسارات مالی، و از دست رفتن اعتبار سازمان شود. سیستم‌های مدیریت دسترسی‌های ممتاز (PAM) به عنوان راهکاری کلیدی، امکان کنترل، نظارت، و کاهش ریسک‌های امنیتی را فراهم می‌کنند. با پیاده‌سازی PAM، سازمان‌ها می‌توانند امنیت سایبری خود را تقویت کرده و در برابر تهدیدات روزافزون مقاومت کنند.

 

حملات RCE یا اجرای کد از راه دور، یکی از خطرناک‌ترین آسیب‌پذیری‌های امنیتی است که به مهاجم اجازه می‌دهد بدون نیاز به دسترسی فیزیکی، کدهای مخرب خود را روی سیستم هدف اجرا کند. این نوع حمله معمولاً از طریق ضعف‌های امنیتی در نرم‌افزارها، کتابخانه‌های قدیمی، پیکربندی‌های نادرست و ورودی‌های کنترل‌نشده کاربران انجام می‌شود.

یکی از رایج‌ترین روش‌های اجرای RCE از طریق ورودی‌های ناامن در وب‌سایت‌ها و نرم‌افزارهاست. برای مثال، اگر یک وب‌سایت ورودی کاربران را مستقیماً به یک تابع سیستم‌عامل ارسال کند، یک مهاجم می‌تواند به جای ورودی عادی، دستورات سیستم را ارسال کرده و آن‌ها را روی سرور اجرا کند. همچنین، بهره‌برداری از سرریز بافر یکی دیگر از روش‌های متداول این حمله است. در این روش، مهاجم با ارسال داده‌های بیش از حد مجاز، کنترل اجرای برنامه را به دست گرفته و کد مخرب خود را در حافظه اجرا می‌کند.

 

حمله سایبری RCE چگونه رخ می‌دهد؟

RCE معمولاً از طریق یکی از روش‌های زیر اتفاق می‌افتد:

  1. ورودی‌های کنترل‌نشده (Unsanitized Input):

    • اگر یک وب‌سایت ورودی‌های کاربران را بدون فیلتر کردن بپذیرد، هکر می‌تواند دستورات سیستم را در قالب ورودی ارسال کند و آن‌ها را روی سرور اجرا کند.
  2. آسیب‌پذیری در نرم‌افزارها:

    • مثلاً اگر یک برنامه از کتابخانه‌های قدیمی و دارای نقص استفاده کند، مهاجم می‌تواند از این نقص برای اجرای کد دلخواه خود بهره ببرد.
  3. بهره‌برداری از سرریز بافر (Buffer Overflow):

    • اگر یک برنامه حافظه را به درستی مدیریت نکند، مهاجم می‌تواند کد مخرب را در حافظه قرار داده و آن را اجرا کند.
  4. آسیب‌پذیری در سرویس‌های شبکه‌ای:

    • مثلاً یک سرور وب که به درستی پیکربندی نشده است، ممکن است به مهاجم اجازه دهد تا دستورات را روی سرور اجرا کند.

 

 

تاثیر RCE بر پردازنده

وقتی یک حمله RCE موفقیت‌آمیز باشد، تأثیرات آن روی پردازنده دستگاه می‌تواند بسیار جدی باشد. یکی از این تأثیرات، افزایش غیرعادی مصرف پردازنده است. بسیاری از مهاجمان پس از دستیابی به کنترل سیستم، از منابع پردازشی برای استخراج ارز دیجیتال (کریپتوجکینگ) استفاده می‌کنند که این کار می‌تواند باعث کندی شدید عملکرد سیستم و افزایش هزینه‌های برق شود.

علاوه بر این، حملات RCE می‌توانند باعث اجرای بدافزارهای پیچیده مانند روت‌کیت‌ها شوند که به مهاجم اجازه می‌دهد کنترل کامل پردازنده و دیگر منابع سخت‌افزاری را به دست بگیرد. این نوع بدافزارها معمولاً به سختی شناسایی و حذف می‌شوند و حتی می‌توانند در سطح فریمور  BIOS یا UEFI مستقر شوند. چنین حملاتی ممکن است منجر به از کار افتادن سیستم یا حتی تغییر تنظیمات امنیتی سخت‌افزار شوند که در نتیجه، مهاجم به‌راحتی می‌تواند از راه دور به سیستم دسترسی دائمی پیدا کند.

 

2 تا از حملات RCE موفق

در دنیای واقعی، حملات RCE پیامدهای مخربی داشته‌اند. به عنوان مثال، در سال 2017، آسیب‌پذیری موجود در نرم‌افزار Apache Struts منجر به یک حمله گسترده شد که در آن اطلاعات شخصی میلیون‌ها نفر به سرقت رفت. همچنین در سال 2021، یک آسیب‌پذیری RCE در Log4j باعث شد که بسیاری از سرورها و سرویس‌های ابری در معرض خطر قرار بگیرند، زیرا مهاجمان می‌توانستند از راه دور کدهای مخرب خود را اجرا کنند و کنترل سیستم‌ها را به دست بگیرند.

چگونه در برابر حملات RCE امنیت سیستم خود را بالا ببریم؟

۱. اعتبارسنجی و فیلتر کردن ورودی‌ها
۲. به‌روزرسانی مداوم نرم‌افزارها و سیستم‌ها
۳. محدود کردن سطح دسترسی (Least Privilege Principle)
۴. فعال‌سازی مکانیزم‌های امنیتی در پردازنده و سیستم‌عامل
۵. استفاده از فایروال و سیستم‌های تشخیص نفوذ (IDS/IPS)
۶. جلوگیری از اجرای کدهای مخرب در سرورها
۷. نظارت و مانیتورینگ سیستم‌ها
۸. استفاده از محیط‌های ایزوله برای اجرای کدهای غیرمطمئن
۹. اجرای تست‌های امنیتی منظم
۱۰. آموزش و آگاهی‌بخشی به تیم توسعه و مدیران سیستم

با رعایت این روش‌ها، می‌توان احتمال وقوع حملات RCE را به‌شدت کاهش داد و از اجرای کدهای مخرب در سیستم‌ها جلوگیری کرد. امنیت یک فرآیند مداوم است و نیاز به به‌روزرسانی و نظارت مستمر دارد.

چنین حملاتی نشان می‌دهد که امنیت سیستم‌ها به‌ویژه در برابر RCE باید بسیار جدی گرفته شود. استفاده از نرم‌افزارهای به‌روز، بررسی دقیق ورودی‌های کاربران، فعال‌سازی مکانیزم‌های امنیتی مانند DEP (Data Execution Prevention)  و ASLR (Address Space Layout Randomization) ، و همچنین نظارت مستمر بر عملکرد پردازنده می‌تواند از وقوع چنین حملاتی جلوگیری کند.

امنیت شبکه یکی از مهم‌ترین موضوعات در دنیای فناوری اطلاعات است. با پیشرفت فناوری و گسترش استفاده از اینترنت، اهمیت حفظ امنیت اطلاعات و جلوگیری از نفوذهای غیرمجاز بیش از پیش آشکار شده است. در این مقاله به بررسی چالش‌های امنیت شبکه و راهکارهایی برای مقابله با آن‌ها می‌پردازیم.

چالش‌های امنیت شبکه

  1. حملات سایبری:

    • حملات سایبری مانند DDoS، بدافزارها و حملات فیشینگ همچنان تهدیدی جدی برای شبکه‌ها محسوب می‌شوند. این نوع حملات می‌توانند باعث اختلال در خدمات، سرقت اطلاعات و حتی خسارات مالی شوند.
  2. نقص‌های نرم‌افزاری:

    • آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزاری و بروزرسانی‌های ناقص می‌توانند به هکرها اجازه دهند به شبکه دسترسی پیدا کنند و اطلاعات را به سرقت ببرند.
  3. خطاهای انسانی:

    • خطاهای انسانی، مانند انتخاب رمز عبور ضعیف یا کلیک بر روی لینک‌های مشکوک، یکی از بزرگترین چالش‌های امنیت شبکه هستند.
  4. اینترنت اشیا (IoT):

    • با افزایش دستگاه‌های متصل به اینترنت، مدیریت امنیت این دستگاه‌ها به یک چالش بزرگ تبدیل شده است.

راهکارهای امنیت شبکه

  1. رمزنگاری اطلاعات:

    • استفاده از پروتکل‌های رمزنگاری مانند SSL/TLS برای انتقال اطلاعات، امنیت داده‌ها را افزایش می‌دهد.
  2. (Firewall):

    • دیوارهای آتش با کنترل ترافیک ورودی و خروجی شبکه، از ورود ترافیک مخرب جلوگیری می‌کنند.
  3. بروزرسانی مداوم:

    • بروزرسانی مداوم سیستم‌عامل‌ها و نرم‌افزارها باعث کاهش آسیب‌پذیری‌ها و جلوگیری از حملات می‌شود.
  4. آموزش کاربران:

    • آموزش کارکنان و کاربران در مورد تهدیدهای امنیتی و نحوه مقابله با آن‌ها می‌تواند تاثیر قابل توجهی در کاهش خطاهای انسانی داشته باشد.
  5. استفاده از سیستم‌های تشخیص نفوذ (IDS):

    • این سیستم‌ها می‌توانند تهدیدات احتمالی را شناسایی کرده و اقدامات پیشگیرانه را انجام دهند.

امنیت شبکه یک فرایند پویا و همیشگی است که نیازمند توجه و سرمایه‌گذاری مداوم است. با پیاده‌سازی راهکارهای مناسب و آموزش کاربران، می‌توان خطرات امنیتی را به حداقل رساند و از اطلاعات حیاتی سازمان‌ها محافظت کرد. توجه به امنیت شبکه نه تنها یک نیاز، بلکه یک ضرورت برای کسب‌وکارها و کاربران است تا بتوانند در دنیای دیجیتال امروز با اطمینان بیشتری فعالیت کنند.

رشد تقاضا برای سامانه PAM در سال 2024 بر اساس گزارش‌های اخیر، استفاده از سامانه‌های مدیریت دسترسی ممتاز (PAM) به دلیل افزایش تهدیدات سایبری و الزامات قانونی، رشد قابل توجهی داشته است. سازمان‌ها به‌طور فزاینده‌ای به سمت پیاده‌سازی این سامانه‌ها برای حفاظت از داده‌ها و حساب‌های ممتاز خود حرکت می‌کنند.

تحلیل بازار PAM تحقیقات جدید نشان می‌دهد که بازار جهانی PAM تا پایان سال 2025 به ارزش تخمینی 10 میلیارد دلار خواهد رسید. این رشد ناشی از افزایش حملات باج‌افزاری و نیاز به رعایت استانداردهای امنیتی مانند GDPR و ISO 27001 است.

روندهای جدید در فناوری PAM

  1. استفاده از هوش مصنوعی: راهکارهای PAM با بهره‌گیری از هوش مصنوعی می‌توانند رفتارهای غیرعادی کاربران را شناسایی کرده و تهدیدات را به‌سرعت شناسایی کنند.
  2. یکپارچگی با سیستم‌های ابری: با گسترش استفاده از خدمات ابری، سامانه‌های PAM به‌طور فزاینده‌ای با این محیط‌ها یکپارچه شده‌اند.
  3. احراز هویت بیومتریک: استفاده از فناوری‌های بیومتریک برای دسترسی به حساب‌های ممتاز در حال افزایش است.

چالش‌های پیش رو اگرچه سامانه‌های PAM مزایای زیادی دارند، اما پیاده‌سازی و مدیریت این سامانه‌ها چالش‌هایی نیز به همراه دارد. از جمله این چالش‌ها می‌توان به هزینه‌های بالا، نیاز به آموزش کارکنان و یکپارچه‌سازی با سیستم‌های موجود اشاره کرد.

در انتها، با افزایش تهدیدات سایبری و نیاز به حفاظت از اطلاعات حساس، سامانه‌های PAM به یکی از ابزارهای کلیدی امنیت سایبری تبدیل شده‌اند. سازمان‌ها باید با سرمایه‌گذاری در این حوزه و استفاده از فناوری‌های نوین، امنیت سیستم‌های خود را بهبود بخشند.
شرکت فناوری اطلاعات رجاء با تولید محصول بومی RAJA-PAM موجب ایجاد بستری امن و انعطاف پذیر جهت رفع نیازهای امنیتی و عملیاتی سازمانها و ارگانهای بزرگ شده است که می توانند در دراز مدت با پیشگیری از مخاطرات امنیتی و سهولت استفاده، منجر به صرفه جویی اقتصادی چشمگیری گردند.